Eğer Franz Kafka ve yönetmen Luis Bunuel çapraz döllendirilseydi, sonuç Borowczyk olurdu. II. Dünya Savaşı’ndan sonraki yıllarda hem animasyon hem canlı aksiyon olarak düzinelerce film yapan Borowczyk, esasında ressam ve grafik sanatçısı olarak yetişmişti. Yaptığı işler ileriki yıllarda bir kültü etkilemiş ve Terry Gillian, Jan Svankmajer ve Brothers Quay gibi çağdaş yönetmenlere etkisi olduğundan bahsedilmiştir.

İlk olarak memleketi Polonya’da sonra da Fransa’da çalışırken, Borowczyk seks ve ölümün cazibeli tuzağına çekilmişti.

Canlı aksiyon filmleri, cinsel toplantı tasvirlerinin çoğunlukla açık ve samimi olmasıyla bilinirdi ama özellikle bir insan ve diğeri arasında değil.

En çok bilinen canlı aksiyon filmleri “Goto, l’Île d’Amour” (“Goto, Island of Love,” 1968); “Blanche” (1971); “Contes Immoraux” (“Immoral Tales,” 1974); ve en çok sansasyon yaratanı “La Bête” (“The Beast,” 1975)‘dir.

Animasyon filmlerinin arasında Jan Lenica ile yaptığı “Dom” (“House,” 1958); Chris Marker ile yağtığı “Les Astronautes” (1959); “Renaissance” (1963); ve uzun metrajı “Théâtre de M. et Mme. Kabal” (“Mr. and Mrs. Kabal’s Theater,” 1967) vardır.

1950’ler ve 60’larda Borowczyk dünyanın önde gelen animatörlerinden biri olarak kabul edildi. Geometrik şekillerin kesilerek manipülasyona uğratılması ve film uzunlukları üzerine direkt boyamayı içeren teknikleri zamanına göre cesur ve göze batan tekniklerdi.
En meşhur animasyon filmlerinden biri olan “Renaissance”, görünmez bir afet sonrası mahvolmuş bir oda dolusu harap nesneyle açılır.

Hareket geri sarıldıkça, bir avuç tüy doldurulmuş nesne bir baykuşa; bir metal karışıklığı ise bir trompete dönüşür. Kendini bir araya getiren son nesne, hızla kendi pimini çeken bir el bombasıdır.

Canlı aksiyon yapımlarında, Borowczyk, klostrofobik sosyal görgünün altında için için yanan cinsel gerginlik üzerinde durmuştur. Bu filmlerin çoğu çökmekte olan Avrupa Aristokrasisi periyodundan parçalar arasına kurulmuştur. Nihilistik olmasına rağmen, görsel olarak zariftirler ve sıklıkla ortaçağ fresklerinin veya goblenlerinin canlanması olarak tanımlanır.

Örneğin dört hikayeden oluşan “Contes Immoraux”da her bir hikaye farklı bir cinsel tabuyu araştırır (ensest bunlardan sadece biri). Film ayrıca 16. yüzyıl soylularından kanlı Elizabeth Bathory‘yi canlandıran Paloma Picasso açısından da kayda değerdir.

Birçok eleştirmen, “Contes Immoraux”u Borowczyk’in tam bir ahlaksızlık içine kayışının başlangıcı olarak belirtmiştir. Ne var ki bu O’nu 1987 yılında yayımlanan, bir soft-core-pornografi serisi olan “Emmanuelle V”in yardımcı yönetmeni olmasından alıkoymamıştır.

Boro olarak da bilinen Walerian Borowczyk, 1923’te Poznan yakınlarındaki Kwilcz’de doğdu. Krakow’da Güzel Sanatlar Akademisi’nden mezun olduktan sonra film afişleri yaptı. Hayatının son on yılından daha fazla bir süre film yapmamış olan Borowczyk, ölmeden önceki yıllarında kendini resme, heykele ve yazmaya adadı.

Mr. Borowczyk’in filmlerine verilen tepkiler 1970’lerin ortalarındaki “La Bête” ile histerik doruğuna ulaştı. “Beauty and the Beast”in yeniden yorumlanmış şehvetli versiyonunda, ayıya benzeyen son derece kıllı bir yaratıkla, genç bir bakirenin (Lisbeth Hummel) tutkulu bağı konu ediliyor. “La Bête” ilk olarak Britanya’da yasaklanmıştı. Ama bazı eleştirmenler bu filmi bile akılcı bir karanlık drama olarak gördüler.

O’nu modern sinemanın vizyon sahibi yönetmenlerinden biri olarak etiketleyerek sanat evi ve eros arasındaki çizgiyi kasten silen bir yenilikçi olarak övdüler.

World Film Directors (H. W. Wilson, 1988) isimli kitapta yer alan bir röportajında “Kameranın vizöründen bakıyorum ve eliyorum: sırrım bu” demişti. “Ayrıca fikirlerim hakkında benimle pazarlık etme cüretini gösteren işbirlikçileri de eliyorum. Hepsini biliyorum. Ve bunlar sıklıkla ekibimi gözyaşları içinde bırakıyor.” demişti.

Yazan: Melis Ekin Varol