Kılıç ve Sandalet filmleri olarak da bilinen Peplum (ya da pepla plural) İtalyan film endüstrisini 1957’den 1965’e kadar etkisi altına almış olan ve 1965’te yerini sonunda “Spagetti Western” lerine bırakan, çoğunlukla İtalyan yapımı, tarihsel ya da hristiyan destanlarını anlatan bir film türüdür. Tıpkı Spagetti westernler nasıl Holywood westernlerinin düşük bütçeli versiyonlarıysa Pepla da zamanın büyük bütçeli Holywood yapımı tarihsel destan filmleri (Spartacus, Samson and Delilah ve The Ten Commandments gibi) ile yarışmaya çalıştı. “Peplum” (romalıların giydiği giysilere denir) ve “kılıç ve sandal” terimleri film eleştirmenleri tarafından küçümsendi. Peplum filmleri “Clash of the Titans” ya da “King of Kings” gibi Holywood ya da İngiliz filmlerini kapsamaz (aynı şekilde “Spaghetti Western” türü “High Noon” ya da “The Outlaw Josey Wales” gibi Hollywood westernlerini de kapsamaz). D.W.Griffith’in 1916 tarihli “Intolerance” filminde olduğu gibi Holywood yönetmenleri tarihsel destanları dramatik çatışmalar ve gerçekçi ana karakterler ile zenginleştirerek anlatırken Peplum, gerçek tarihsel bir olayı ya da İncildeki bir olayı ele alarak onu basit, çizgi romansı bir kahramanlık macerasının arka planı haline getirerek kullanır. Pepla filmleri klasik ya da ortaçağda geçen mitoloji, efsanevi Yunan-Roman tarihi ya da o zamanın güncel kültürleri (Mısırlılar, Asyalılar vs gibi) gibi konular içeren İtalyan macera ya da fantastik filmlerdir.

Pepla filmlerinin çoğu Herkül, Samson, Goliath ya da İtalya’nın ünlü halk kahramanı Maciste gibi doğaüstü derecede güçlü, kaslı ana karakterler içerir. Bu karakterler çoğunlukla tutsak prensesleri zalim kötü adamlardan kurtarır ve mitolojik yaratıklarla savaşır. Ama her pepla filmi fantastik özellikler içermez. Çoğu filmde gerçek tarihsel karakterler de vardır(Julius Caesar, Cleopatra, Hannibal, gibi) ama metin tarihe çok da bağlı kalmaz. Gladyatörler, korsanlar, Vikingler ve zalim krallara direnen köleler diğer popüler konularıdır.

1914 tarihli İtalyan yapımı sessiz film Cabiria, filmde asıl kahramanın sadık yardımcısı olan aşırı kaslı karakter Maciste’nin (aktör Barolomeo Pagano canlandırmıştır) yer aldığı ilk kılıç ve sandal filmidir. Maciste filmdeki en sevilen karakter olmuş ve Pagano aynı rolü canlandırması için tekrar çağrılmıştır. Maciste karakteri 1915’den 1926’ya kadar en az bir düzine İtalyan sessiz filminde yer almıştır. Filmler farklı zaman ve mekanlarda geçse bile bu filmlerin hepsinde Maciste isimli bir karakter mutlaka vardır. Steve Rees’in Hercules filminin çıkmasıyla 1957’de peplum türü tekrardan popüler oldu, İtalyan film yapımcıları 1920’nin Maciste karakterini yepyeni 1960’ların sesli sinema serileriyle yeniden canlandırdılar, bu karakteri daha sonra Ursus, Samson, Goliath ve diğer çeşitli güçlü kuvvetli kahramanlar izledi.

İtalya yıllar boyunca pepla filmleri üretmiş olsa da (1954 tarihli klasik “Ulysses” gibi) peplum çılgınlığı asıl Amerikalı vücut geliştiricisi Steve Reeves’in oynadığı 1957 tarihli Hercules filmiyle başladı. Bunu 1959 tarihli devam filmi olan Hercules Unchained izledi, ve daha sonraları bir çok düşük bütçeli taklitleriyle devam etti; bu filmlerde de benzer vücut geliştirici aktörler yer aldı; Reg Park, Gordon Scott, Mark Forest, Brad Harris, Dan Vadis, ve Alan Steel gibi. Avrupalı izleyiciler başrolde Anglo-Amerikan bir aktör görmeyi tercih ettiğinden İtalyan vücut geliştiricileri ekran ismi olarak İngilizce takma adlar kullandılar.(Örneğin Sergio Ciani, Alan Steel adını aldı).

Birçok filmin ortak konusu olarak iki kadın, kaslı kahramanın ilgisi için birbiriyle rekabet eder: kadınlardan biri gerçekten aşıktır (kurtarılmayı bekleyen kaygılı bir gençkız) ve diğeri ise  femme fatale roldeki kötü kalpli kraliçedir. Bu filmlerde çoğu zaman yoluna kim çıkarsa çıksın onu öldürmeye hazır tahtı ele geçirmeye çalışan hırslı bir yönetici bulunur ve çoğu zaman da onu engelleyebilecek tek kişi kaslı kahramanımızdır. Çoğu filmde iki grup arasında bir çatışma görülür, bir grup uygarken diğer grup barbardır, bu yüzden çoğu pepla filmi sakin, korumasız bir köyün vahşi barbar bir grup tarafından saldırıya uğradığı bir sahne ile başlar. Müziksel açıdan bu filmlerin çoğu iyi kareografiye sahip bir göbek dansı sahnesi ya da kötü adamların putperest gerilemesinin altını çizen renkli bir balet içerir. Yapmacık konular, zayıf diyaloglar, vücut geliştirici başrol oyuncusunun çaylak oyuncu becerileri ve ekrandaki efsanevi yaratıkları anlatmada yetersiz kalan özel efektler bu filmlere günümüzde belirgin bir camp özelliği katmıştır.

Herşeye rağmen, bu filmlerin çoğu büyük izleyici kitleleri arasında büyük bir popüleriteye ulaştı ve günümüzün popüler filmleriyle aynı yapım kalite değerlerine sahipti. Amerika’da daha büyük bütçeli birçok pepla filmi vizyona girmiş olsa da, sadece ondört tanesi The Sons of Hercules isimli bir TV paketi olarak American International Pictures televizyonunda gösterildi. Filmler, aynı giriş şarkısı ve filmin kahramanını çoğu Amerikan, Maciste ya da Ursus gibi İtalyan film kahramanlarına aşina olmadığı için Hercules Mythos’a bağlayan yeni bir anlatımı kullanarak seriler haline dönüştürüldü. Bu filmler 1960’larda Cumartesi akşamüstüleri gösterilirdi. Düşük bütçeleri ve kötü İngilizce dublajları sebebiyle bu filmlerin birkaçı Mystery Science Theater 3000’de konu olarak işlenmiştir.

Çeviren: Duygu Arslan