Joe D’Amato, (gerçek adı: Aristide Massaccesi) (15 Aralık, 1936 Roma – 23 Ocak, 1999 Roma) İtalya’nın en üretken senarist ve yönetmenlerinden biriydi. Yaklaşık 200 film yönetti. D’Amato (spaghetti western, savaş filmleri, swashbuckler, peplum, ve fantasy türünde) çok farklı türlere katkı sağlarken; filmlerinin çoğunluğu istismar temalı soft- hardcore pornoydu. Fakat daha çok korku filmi çalışmalarıyla biliniyor ve bunların çoğu kült olmuş filmler: Anthropophagous ve Beyond the Darkness gibi. Ve aceleyle yaptığı popüler Amerikan filmlerinin taklitlerine dayanan filmleri de oldukça popüler oldu ( Conan the Barbarian filmlerine dayanan Ator serileri), bu filmlerden bazıları da Mystery Science Theater 3000 kapsamında gösterildi. Filmlerinin çoğunun yapım bütçesi  çok düşük olmasına rağmen bunlar kar getiren işlerdi ve karlılığını ispat eder etmez zaten üretim kalitesi ile ilgili bir kaygısının da bulunmadığını açıklıyordu. D’Amato’nun görünen dost canlısı doğasına rağmen yine de  ” Kötü Ed Wood” diye etiketlenmesine mani olamadı.

D’Amato, Cinecittà’da ışık teknisyeni olarak çalışan babası sayesinde sinema çevrelerine aşinaydı. Kariyerine 1961 yılında kamera operatörü olarak başladı (sinematograf Franco Villa’nın yanında çalıştı genellikle). Daha sonra,1969 yılında Pelle di Bandito ile çalışmaya devam etti. Düzenlik olarak, Demofilo Fidani (Dead Men Don’t Make Shadows, One Damned Day at Dawn…Django Meets Sartana!, A Barrel Full of Dollars), Alberto De Martino, Massimo Dallamano (What Have You Done to Solange?), Silvio Amadio, Mino Guerrini, ve Michele Lupo (Ben and Charlie) gibi yönetmenler için görüntü yönetmeni olarak da çalıştı. 1972 yılında kendi filmlerini yapmaya başlayan D’Amato, aynı zamanda diğer yönetmenler için de senarist olarak çalışmaya devam etti.(Scansati… a Trinità arriva Eldorado ve A Bounty Killer in Trinity)

Decamerotic filmleri: Novelle licenziose di vergini vogliose ve More Sexy Canterbury Tales (The Last Decameron), Swashbuckler: Burlesque Pugni, Pirati e Karatè (başrolde Richard Harrison), savaş filmi: Heroes in Hell (başrolde Klaus Kinski), Sword and sandal filmleri: The Arena (yönetmenliğini Steve Carver ile birlikte yaptı) ve Livia, una vergine per l’impero romano, Gothic giallo: Death Smiles at a Murderer (Klaus Kinski ve Ewa Aulin), ve Western filmleri: Cormack of the Mounties (Fabio Testi ve Lionel Stander ile, Kanada’da çekilen, ikinci yönetmen olarak çalıştığı Lucio Fulci’nin The Return of White Fang ) D’Amato’nun ilk yönetmenlik deneyimleri arasında yer alır.

1970’lerin ikinci yarısında, D’Amato Fransız softcore film serileri Emmanuelle’in elde ettiği dünya çapında ticari başarıdan faydalanmayı denedi. İlk girişimi Bruno Mattei ile ortak olarak yaptığı Emanuelle’s Revenge sadece isim olarak orijinal filmi çağrıştırıyordu. Sonraki film, Black Cobra Woman (Eva nera, başrolde Jack Palance ve Laura Gemser) daha önceden Fransız serilerine özgü pek çok senaryo öğelerini içinde barındırmıştı. Laura Gemser, Bitto Albertini ‘nin bir filminde Black Emanuelle karakterini daha önce de canlandırmıştı. D’Amato (erotik komedi, Vow of Chastity filminde onu hizmetçi rolünde oynatmıştı (1976)) yönetmenliğinde, Gemser’le toplam beş devam filmi çekti: (Emanuelle in Bangkok (1976), Emanuelle in America (1977), Emanuelle Around the World (1977), Emanuelle and the Last Cannibals (1977), ve Emanuelle and the White Slave Trade (1978)) giderek artan şiddet öğeleri ve toplu tecavüz, zoofili, cannibalizm sahneleri içeriyordu, ve sahte sinema filmi görüntüleri bulunuyordu. (Yabancı piyasaya yönelik bazı versiyonlarında – özellikle Fransa’da – D’Amato’nun kendisinin yönetmediğini söylediği hardcore seks sahneleri de içeriyordu.) Emanuelle filmlerinin yanısıra, D’Amato aynı zamanda, Italyan sağlık hizmetleri üzerine seksi bir hiciv olan baş rolde Renzo Montagnani’nin oynadığı Ladies’ Doctor (1977), kar amaçlı bir film olan Tough to Kill (1978), yine Bruno Mattei ile birlikte çekilen iki erotik mondo filmi (Emanuelle and the Erotic Nights ve Sexy Night Report) ve kendisine ait devam filmi olan Sexy Night Report 2’nin yönetmenliğini yaptı. 10 yılın sonunda, D’Amato, The Pleasure Shop on 7th Avenue (Last House on the Left’in devamı niteliğinde – softcore bir film olmasınna rağmen  uncut versiyonunda küçük bir bir fellatio sahnesi mevcuttur) ve Images in a Convent ( hardcore  ve toplu tecavüzsahneleri içeren bir  nunsploitation  filmi) filmlerini de yaptı.

1980’lerin başında, D’Amato en iyi bilinen filmi  Antropophagus, Absurd (Horrible), ve Buio Omega (Beyond the Darkness) gibi gore filmler yaptı.  Bu filmler korku sineması dünyasında adeta bir çığır açtı.

Daha sonra, Santo Domingo, Dominik Cumhuriyeti’nde hard ve soft porno film çekimlerinden bir seri oluşturarak hardcore pornoya adımını attı. Bazı korku filmi temalarından cannibalizm (Papaya, Love Goddess of the Cannibals, Sirpa Lane), zombi (Erotic Nights of the Living Dead,  Laura Gemser), voodoo (Sex and Black Magic, Richard Harrison’ın oynadığı softcore bir film), ve öldürücü radyoaktif mutantlar (Porno Holocaust) ile erotizmi birleştirdi. Orgasmo nero, Hard Sensation ve Paradiso Blu filmleri ise daha az korku öğeleri içermesine rağman tam bir istismar sineması örnekleridir. Bu filmlerin yeniden doğan yıldızları Mark Shannon, Lucia Ramirez, Dirce Funari ve Annj Goren’di.

Tekrar İtalya’ya dönünce, D’Amato genellikle Claudio Bernabei ile çeşitli düşük bütçeli Super Hard Core, La voglia, Blue Erotic Climax, Le porno investigatrici, Stretta e Bagnata, Bocca Golosa, ve Love in Hong Kong gibi  hardcore prodüksiyonlar üzerinde çalıştılar, bunların pek çoğunda  rejiye ait Alexandre Borsky takma adını kullandı. D’Amato,  Caligula:The Untold Story (Tinto Brass’ Caligula devam filmi), ikinci film düşük bütçeli Messalina orgasmo imperiale ve serinin son filmi Una vergine per l’impero romano adlı Imperial Trilogy adlı serinin yönetmenliğini tek başına üstlendi. Bu filmlerin yeniden doğan yıldızları Pauline Teutscher, Laura Levi, Mark Shannon ve Paolo Gramignano oldu.

Bu sıralarda, D’Amato yapımcı olarak da çalışmaya başladı, ki bu kendi film şirketini kurmasıyla sonuçlandı. 1982 yılından 1994 yılına kadar, toplam 42 adet porno olmayan türlerde film finanse etti: slashers, korku ve  post-apocalyptic. Umberto Lenzi’nin yönetmenliğini yaptığı filmler (La Casa 3 – Ghosthouse, Nightmare Beach, Hitcher in the Dark), Claudio Fragasso (La Casa 5, Troll 2), Lucio Fulci (Stage Fright), ve Luigi Montefiori (2020 Texas Gladiators), ve bunun yanısıra D’Amato’nun yönetmenliğini yaptığı bir dizi korku, fantazi filmleri ve softcore erotik filmler özellikle Ator filmleri, post-apocalyptic film Endgame, Dirty Dancing Dancing Is My Life (baş rolde Valentine Demy), ve kurgu yazarı Sarah Asproon  etrafında oluşan üçleme. (Eleven Days, Eleven Nights, Top Model, ve Web of Desire baş rolde Jessica Moore ve Kristine Rose).

1994 yılında, İtalyan sineması ticari olarak kötü bir noktadayken, D’Amato hardcore film yapımcılığına geri döndü. İlk düşük bütçeli prodüksiyonları için (genellikle baş rolde Luana Borgia), Alexandre Borsky takma adını kullandı.

Daha sonra, 1995 yılından 1999 yılının başlarında ölümüne kadar,  Butterfly Motion Pictures ve Capital Film ( Los Angeles) yapım şirketleriyle anlaşarak yine film yapımı ve yönetmenliği çalışmalarını sürdürdü. William Shakespeare trajedyaları (Juliet&Romeo, Othello 2000, Antony and Cleopatra), Grek-Roman mitolojisi (Ulysses, Samson and Hercules in the Land of the Amazons, Olympus – Refuge of the Gods), Roma imparatorları (Calugula – The Devious Emperor, Nero, Messalina), 1920 ve 1930’lar Amerikası (Gangland Bangers, Some Like It Hard, Rudy – The Valentino Story), W.I.P janrı (Operation Sex, The Joy Club, Midnight Obsession), western (Outlaws, Calamity Jane) ve Swashbucklers (Selen the Girl from Treasure Island, Raiders, Lady in Iron Mask) gibi çeşitli konuları hardcore pornografiye uyarladı. Aynı zamanda başarılı bazı filmlerin pornografi uyarlamalarını da yaptı: Anal Instinct (Basic Instict), Dangerous (Damage), Eternal Desire (Highlander), Anal Paprika (Paprika), Robin Hood: Thief of Wives (Robin Hood: Man in Tights), ve Anal Perversions of Lolita (Lolita).

D’Amato 1990’ların sonunda 35mm film ile çekim yapmaya devam eden birkaç porno film yönetmeninden  biriydi. Yaşamının son beş yılında, Avrupa pazarı için neredeyse 100 adet hardcore film çekmişti. Bu süreç içerisinde aynı zamanda çektiği hardcore porno filmlerinden kazandığı para ile hardcore olmayan filmleri finanse etme yolları aradı ve kimi zaman bundan sıkıldı. Bunlar şu dört filmden ibaretti: erotik filmler Provocation (1995) ve Top Girl (1996), erotik thriller The Hyena (1997), ve başrolünü Anita Rinaldi’nin oynadığı korsan macera filmi olan Predators of the Antilles (1998).

1999 yılının başlarında hardcore yapımı Showgirl filmini tamamladıktan kısa bir süre sonra Joe D’Amato, Roma’da bulunan villasında kalp yetmezliği nedeniyle hayata veda etti.

Babasına kamera departmanında yardım ederek bu işlere başlayan ve daha sonraları Amerika Birleşik Devletleri’nde bir kameraman olarak kariyerine devam eden, Cold Mountain, Hannibal ve Kingdom of Heaven isimli yapımlarda yer alan Daniele Massaccesi isminde bir oğlu vardır.

Konsept, Tema

D’Amato birçok filmini herkesle yatma eğilimde olan güçlü kadın karakterler etrafında şekillendirdi.

D’Amato filmlerinde sürekli tekrarlanan tema ekranda gerçekleşen röntgenciliktir ki bu temanın senaryosunda bir kadın ya da erkek gizlendiği yerden bir cinsel birleşmeyi izler ve senaryodaki bu durum sıklıkla karakterde cinsel uyarılmaya ve karakterin kendisini tatmin etmesine yol açar.

1994 yılına kadar D’Amato’nun korku filmleri ayrıca, çoğu yamyamlık özellikleri gösteren sansürlenmemiş şiddet sahneleri içermekteydi. Bu konudaki en iyi ve kötü ün yapmış D’Amato filmleri, canavar başrol oyuncusunun kurbanının rahiminden bir fetüsü söküp aldığı ve filmin sonunda kendi iç organlarını çiğnediği Anthropophagus filmi ve baş rol oyuncusunun insan kalbi ısırdığı Buio Omega filmleriydi. Bu konsept D’Amato’nun daha önce çektiği filmlerden biri olan, insan eti yenen bir akşam yemeği sahnesi içeren erotik thriller Emmanuelle e Françoise le sorelliene (1975) filminde de ortaya çıkmaktadır. Bunun yanında sadece Ator II: Cave Dwellers ve Endgame filmlerinde yamyamlığa çok az yer verildi.

Emmanuel in America beklenmeyen bir şekilde sahte, fakat cesur bir snuff film (seks esnasında ölüm) sahnesine sahipti.

Film yapımı konusunda düşünceler

D’Amato’yu tanıyanlar röportajlarda sürekli olarak ondan set içinde ve set dışında çok nazik bir insan olarak bahsederlerdi.

D’Amato da sürekli olarak film çekerken ne kadar eğlendiğini tekrar ederdi fakat bazı zamanlarda filmlerinin sanatsal eser olmalarından çok para kazanmak konusuyla ilgilenirdi. Bu konudaki yaklaşımı sanırım filmlerinden Emmanuelle’s Revenge’de yer alan bir sahnede D’Amato’ya benzeyen bir film yapımcısı karakter tarafından söylenen şu cümle ile yansıtılıyor: “Biz entelektüel homolar için sanatsal boklar çekmiyoruz. Para kazanmak için bu işe giriştik!”

Teknik ve Yöntemler

D’Amato yapımcılığını ve yönetmenliğini yaptığı birçok “knockoff” film ile ün salmıştır. D’Amato sinemada aşırıya kaçarken ve sınırları zorlarken knockoff filmler İtalyan film endüstrisinin genel uygulama alanıydı. Aşağıda örneklenmişlerdir:

• Yamyamlık içeren filmler çeken bir yönetmen olarak Black Emanuelle filmini çekme fikri Rugero Deodato yapımı Ultimo mondo cannibale (diğer isimleri Jungle Holocaust ya da Last Cannibal World) filminin başarısı ardından geldi. Emanuelle and the Last Cannibals (Emanuelle e gli ultimi cannibali) filmi, Deodato’nun filminin Filipinler’de çekildiği ve D’Amato’nun filminin konusunun Amazon Yağmur Ormanlarında geçtiği (film aslında Pontine Bataklıklarında çekilmiştir) 1977 yılında piyasaya sürüldü. Deodato’nun 1980 yapımı Cannibal Holocaust filmi, ki o da Amazon Yağmur Ormanları’nda geçiyor, kesin bir karşı ilham ima ediyordu.

• Images in a Convent (Immagini di un convento) (1979) Walerian Boeowczyk’in  Interno di un convento (Behind Convent Walls) (1977) filminin ardından geldi.

• 1981 yılında, D’Amato 1979 yapımı Caligula filminin devam filmi diyerek reklamını yaptığı Caligula 2 isimli filmi çekti hatta ilk filmle aynı poster içeriğini kullandı.

• 1982’de Conan the Barbarian’ın piyasaya çıkmasından yalnızca aylar sonra, D’Amato, bir İskandinav barbarın sevgilisini korumak için fantastik yaratıkların bulunduğı bir kahramanlık görevine çıktığı Ator the Invincible isimli yapımı yazdı, yönetti ve piyasaya sürdü. İki yıl sonra Conan the Destroyer piyasaya sürüldü, D’Amato hızlıca Ator the Blademaster filmini çekti ve piyasaya sürdü ki bu film Conan’a çok benziyordu ve hatta D’Amato’nun Where Eagles Dare gibi diğer filmlerden aldığı ve yerleştirdiği çalıntı sahnelere sahipti. Kısa bir süre sonra birdaha Conan filmi çekilmeyeceğinin açıklanması üzerine D’Amato da başka Ator filmleri piyasaya sürülmeyeceğini açıkladı. (Fakat o zamana kadar 3 Ator filmi çekti ve piyasaya sürdü.)

Joe D’Amato dört Ator filminden üçünü kendisi yazdı ve yönetti. Bu filmlerden biri olan Blademaster, “Cave Dwellers” olarak yeniden adlandırılan Mystert Science Theater 3000’in bir bölümü olarak kullanıldı. Bu serinin üçüncü filmi “IRON WARRIOR” Joe D’Amato tarafından değil Alfonso Brescia tarafından yazıldı ve yönetildi.

• Undici giorni, undici notti (Eleven Days, Eleven Nights) isimli film, Adrian Lyne’in 9 ½ Weeks filminden sadece birkaç ay sonra 1986 yılında piyasaya sürüldü.

• Sex and Zen filminin başarısını takiben D’Amato 1993-1994 döneminde Filipinlerde, Hong Kong productions olarak isim değiştiren film serileri çekti. Film China and Sex adındaydı ve D’Amato’nun “Robert Yip” olarak jenerikte geçmesi kayda değer bir durumdu. Çin filmi çekimlerinde elde ettiği uzmanlığı daha sonra Rocco Sifredi ve Tabatha Cash’in başrollerinde oynadığı pornografik yapım Marco Polo: La storia mai raccontata (1995) isimli yapımda gösterdi.

• Hollywood yapımlarının kopyası olan birçok porno filmin yönetmenliğini ve yapımcılığını yaptı.

Aristide Massaccesi’nin diğer isimleri

D’Amato, Frederiko Slonisko sahte ismini kullanarak başladığı son hardcore dönemine kadar kamera çalışmalarında hep doğum ismi olan Aristide Massaccesi adını kullandı. İlk kez yönetmen olarak çalışmaya başladığında jeneriklerde yapımcı ya da yardımcı yönetmen olarak yazılmayı seçti çünkü yönetmen görevinde olduğu yapımları arasında oluşacak farklılıklara mahal vermek istemiyordu, bu yönetmenlik farklılıklarına da bütçe kısıtlılıkları neden oluyordu ve profesyonel üne görüntü yönetmenliği ile ulaşmıştı. 1973 yılında yönetmen takma isimleri kullanmaya başladı ve bu isimlerin ilki Michael Wotruba oldu. D’Amato’nun jenerikte doğum ismi ile yer aldığı tek filmi Death Smiles at a Murderer idi; bu film ile ilgili bir röportajda D’Amato bütçenin gayet yüksek olması ve yönetimindeki oyuncuların kaliteli olması nedeniyle kendisini çok rahat hissettiğini söylemişti.

1974 yılında Kanada spagetti westerni olan Cormak of the Mounties filminde ilk olarak Joe D’Amato ismini kullandı, bu isim Martin Scorsese ve Brian De Palma gibi yönetmenlerdeki  Italyan Amerikan tarz İtalyan isimlere benzemesi için Ermanno Donati tarafından kendisine önerildi ve onun en iyi bilinen takma ismi oldu.

Yaşamı boyunca D’Amato sayısız takma isim ile çalıştı. Bu nedenle hala yazdığı ya da yönettiği Joe D’Amato filmlerinin piyasada olmaları mümkün fakat bu kendine atfedilmemiş bir isim kullanmasından kaynaklı. Bu 1980’lerin sonunda ve 1990’ların ikinci yarısında kendini adadığı pornografik yapımlar nedeniyle mümkün görünüyor. Diğer yandan, daha az tanınan ve D’Amato ile aynı janr üzerinde yapımlar vermiş bir yönetmen tarafından çekilmiş filmler kolaylıkla yanlış bir şekilde D’Amato’ya atfedilebiliyorlar. Bu durum büyük oranda, filmlerin çoğunda kolay ulaşılabilir belgeleme olmamasından kaynaklanıyor.

Tolga Demirtaş (tolga@iyikotufilm.com)