Bir Amerikan yüksek lisans öğrencisinin kafası uçup vücudundan ayrılır. Bağırsakları ve ciğerleri hafif bir rüzgar eşliğinde ardında iz bırakmaktadır. Kötü bir büyücü kibar bir dövüşçüyü bir domuz-adam a çevirir. Boyundan askılı elbiseleri, mini şortları yüksek topuklu botları içinde bir gurup Asyalı kız kros motorlarına binip uyuşturucu baronlarıyla savaşmaya giderler…

Tüm bu çarpıcı durumlar ve betimlemeler Endonezya yapımı korku ve istismar filmlerinin takipçileri için alışılagelmiş olmalıdır. MYSTICS IN BALI (1981), WARRIOR AND THE NINJA (1987), VIRGINS FROM HELL (1987) yukarıda yazılı olan bu filmleri meydana getirmek ve bunların içerdikleri egzotik tadı zevkle izleyen batılı bir seyirci kitlesinin varlığı oldukça memnuniyet verici. 

Bu filmlerde kullanılmış sahneler, bütçe, eğreti özel efektler, kurgu ve genel sinematik teknik açısından kaba olarak tanımlanabilir.

Birçok hafifletici sebep bu filmlerin cazibesine katkıda bulunmaktadır. Genellikle bitkisel arazilerde, memleketinin sık ormanlık arazileri ve cangıllarında, endüstrileşmiş toplumdan uzak dokunulmamış bir hayat yaşan insanlarla çekilen bu filmler, video koltuğu gezginlerine hitap eder. Endonezya filmleri bu entelektüelite ve ironiden uzak insanlarla keskin bir bütünlüğe sahiptir. Çamurdan duvarlardan yapılmış bir köyde çekilen bir film, bambu çatılar, başıboş gezen hayvanlar bu reddedilemez gerçekçilik halkasının parçalarıdır. Bunlar aslında film seti değillerdir. İzleyici jeneratörler kapatılıp film ışıkları söndüğünde set ekibinin palmiyelerin arasına gerdikleri hamaklarına uzanıp sonraki günü beklemeye başladıkları izlenimini edinir.

Bu filmlerin ruhunu, atmosferini çevreleyen belirli bir kültürel cehalet söz konusudur. Ara sıra bazı western filmlerinde kullanılan vampirler kurt adamlar gibi unsurlar Endonezya korku filmlerinde yaz çok az ya da hiç kullanılmaz. Bu filmler güneydoğu Asya’nın başka hiçbir yerde rastlanamayacak zengin folklorik gelenekleri, görsel ve işitsel zenginliklerine gömülmüştür. 

İzleyici bu  haşin sinematik savaş alanında geniş kenarlı bir şapkaya bir pala ile inmeden önce iki şey akılda tutulmalıdır, Öncelikle Endonezya dünyanın bu kısmında alışılmadık biçimde şiddetli biçimde İslami kurallara bağlı bir toplumdur. İslami sembol ve motifler sürekli olarak bu filmlerde karşımıza çıkmaktadır.  Görsel şiddetin bol ve tiksindirici boyutlardayken, birkaç Endonezya filmi kadın çıplaklığı da sunmaktadır. Bu durum garip mantıksal olmaktan uzak duygusal durumlar ortaya çıkarmaktadır. I WANT TO GET EVEN (1988) filminin kötü adamı bir bazuka ile parçalanır, ancak kadın başrol oyuncusu sıkça tekrarlanan tecavüz sahnelerinde yüzünden aşağısı görüntülenmeden oynamıştır.

Bu filmlerin prodüksiyonunda dikkate alınması gerekli diğer bir faktör de filmlerin Başkan Suharto’nun demir yumruklu yönetimi altında çekilmiş oluşudur. THE YEAR OF LIVING DANGEROUSLY (1982) filminde nakledildiği üzere Java’lı diktatör gücü komünistlerin elinden kanlı bir darbe sonucu almış ve 1967 de yönetimi ele almıştır. O dönemde komünizmin dünyanın bu bölgesinde yayılmasından rahatsızlık duyan batılılar tarafından kucaklanan Suharto yönetimi altında işçi sınıfı sınırlı bir modernizasyonun ve ekonomik refah seviyesinde yükselişin tadını çıkarmaya başlamışlardır. Pete Tombs’un “Dünya istismar sineması Mondo Macabro zorunlu inceleme” sinde açıkladığı gibi bu filmler mavi yakalılar ve işçi sınıfı gibi gerçeklerden kaçmak isteyen kitle hedeflenerek üretilmiştir. Doğası fantastik olmak üzere bu filmler Amerikan sahipli petrol kulelerinde vardiyasını tamamlamış işçileri izleyici kitlesi olarak hedeflemekteydi. Bu filmler Suharto nun ekmek-ve-sirkler yönetim sisteminin bir parçası olarak okunabilir. Rejimin bir filmi zorla piyasadan çekmesi durumu filmin çekilme amacına uymayacaktır. LADY TERMINATOR (1988) filmi 10 günlük bir vizyonda kalma süresi sonunda piyasan çekilmiş, bu durumun meydana gelmesinden sonra bu film Endonezya sinema tarihinin popüler filmlerinden biri olmuştur. 

Suharto, 1998 yılı ortalarında yolsuzluk suçlamaları nedeniyle devrildi. Endonezya günümüzde politik olarak stabil olmayan bir bölgedir ve bölgeden teşvik edici, yüreklendirici bir duyum alınamamaktadır. Etnik ayaklanmalar ve şiddet gündelik olaylar haline gelmiştir. Ülkenin para birimi olan rupi’nin uluslararası piyasada dibe vurmuş olması geçtiğimiz yüzyılda yaşamış olduğu ekonomik krizin başlıca faktörlerindendir.

Tüm bu karışıklıkların sonucu olarak sinema karşımıza kurban olarak çıkmaktadır. Yetmişler ve seksenlerde bağımsız yapımcılar ve “Rapi Films” gibi istikrarlı stüdyolar dünyanın dördüncü büyük popülasyonu tarafından geniş talep arz eden yapımları piyasaya sürdüler. 

Bu filmler izleyiciyi garip sesler görüntüler ve varlıklarla dolu el değmemiş ormanların içine bırakır. İzleyici bu cangılda pusulası olmaksızın yolunu açmak üzere terk edilir. Bu bölgeyi keşfetmiş olanlar bunun tekrar ve tekrar çıkmaya değer bir yolculuk olduğunu fak edeceklerdir.

Tolga Demirtaş (tolga@iyikotufilm.com)